موضوع بحث: آیا هم‌زیستی علم و دین امکان‌پذیر است؟

فرانسیسکو آیالا(Francisco Ayala)، زیست‌شناس، دانشگاه کالیفرنیا، ایروین: “اگر علم و دین، به درستی درک شوند، نمی‌توانند با هم در تضاد باشند. زیرا به مسائل و حوزه‌های متفاوتی مربوط هستند. علم و دین، مانند دو پنجره‌ی متفاوت برای نگاه به جهان هستند. دو پنجره که به یک جهان نگاه می‌کنند، اما جنبه‌های متفاوتی از آن جهان را نشان می‌دهند. علم به فرآیندهایی می‌پردازد که جهان طبیعی را توضیح می‌دهند؛ مثل نحوه حرکت سیارات، ترکیب ماده و جو، منشاء و سازگاری موجودات. اما دین به معنا و هدف جهان و زندگی انسان، ارتباط صحیح مردم با خالق و با یکدیگر، ارزش های اخلاقی الهام‌بخش و حاکم بر زندگی مردم مربوط است. تناقضات ظاهری، تنها زمانی پدیدار می‌شوند که علم یا اعتقادات یا اغلب هر دو، مرزهای خود را زیر پا بگذارند و به ناحق به موضوع یک‌دیگر تجاوز کنند.”

برادر یسوعی گای کنسول‌ماگنو (Guy Consolmagno)، ستاره شناس رصدخانه واتیکان:“توجه کنید که علم و دین هم‌اکنون نیز هم‌زیستی دارند. اولین دانشمندان روحانیون بودند. امروزه نهادهای مذهبی، از دانشگاه‌ها گرفته تا رصدخانه‌ی واتیکان، از علم حرفه‌ای حمایت می‌کنند … علم بر این ادعای دینی استوار است که آفرینش منظم و شایسته‌ی مطالعه است. پس چه کسی این افسانه‌ی “تعارض” را ادامه می دهد؟ دستور کار آن‌ها چیست؟”

ویکتور جی استنگر(Victor J. Stenger)، استاد بازنشسته فیزیک، دانشگاه هاوایی:“دین و علم مانند نفت و آب هستند. آن‌ها ممکن است با هم وجود داشته باشند، اما هرگز نمی‌توانند با هم مخلوط شوند تا یک محیط همگن تولید کنند. دین و علم اساساً با هم ناسازگار هستند. آن‌ها در مورد نحوه‌ی به‌دست‌آوردن دانش جهان، عمیقاً اختلاف نظر دارند. علم مبتنی بر مشاهده و استدلال از مشاهده است. دین فرض می‌کند که انسان‌ها می‌توانند به سطح عمیق‌تری از اطلاعات دسترسی پیدا کنند که نه با مشاهده در دست‌رس هستند و نه با دلیل…”

گرانت کندی(Grant Kennedy)، اخترفیزیکدان، دانشگاه کمبریج:“من شخصاً اصلاً مذهبی نیستم، اما دوستان زیادی از دانشمندان مذهبی دارم و به نظر می‌رسد که آن‌ها از نظر شخصی، این موضوع را به خوبی مدیریت می‌کنند. اما فکر می‌کنم که آن‌ها احتمالاً با برخی از موضوعاتی که دین یا مذهب مطرح کرده، میانه‌ای ندارند. به عنوان مثال، یک زمین‌شناس مذهبی احتمالاً فکر نمی‌کند که زمین و هر چیز دیگری واقعاً توسط خدا ۶۰۰۰ سال پیش ساخته شده است، زیرا علم کنونی به آن‌ها می‌گوید که زمین ۴٫۵ میلیارد سال قدمت دارد.”

دن براون(Dan Brown)نویسنده کتاب فرشتگان و شیاطین(Angels & Demons):“علم و دین در تضاد نیستند. علم برای فهمیدن خیلی جوان است. خواه به خدا اعتقاد داشته باشید یا نه، باید این را باور کنید که وقتی ما به عنوان یک گونه، اعتماد خود را به قدرتی بزرگ‌تر از خود رها می‌کنیم؛ احساس مسئولیت‌پذیری خود را کنار می‌گذاریم. ایمان‌ها، همه ادیان، پندهایی هستند که نشان می‌دهند چیزی وجود دارد که ما نمی‌توانیم آن را بفهمیم، چیزی که در برابر آن پاسخ‌گو هستیم. با ایمان، در برابر یک‌دیگر، در برابر خود و در برابر حقیقتی بالاتر مسئول هستیم. دین ناقص است، اما فقط به این دلیل که انسان ناقص است. علم به من می‌گوید خدا باید وجود داشته باشد. ذهنم به من می‌گوید که هرگز خدا را درک نمی‌کنم.”

کارل سیگان(Carl Sagan)، اخترفیزیک‌دان فقید آمریکایی:“علم نه تنها با معنویت سازگار است، منبع عمیق معنویت نیز هست. هنگامی‌که ما جایگاه خود را در انبوهی از سال‌های نوری و در گذر اعصار تشخیص می‌دهیم، هنگامی که پیچیدگی، زیبایی و ظرافت زندگی را درک می‌کنیم، آن احساس سر به فلک کشیده، آن حس سرخوشی و فروتنی در کنار هم، مطمئناً معنوی است. چیزی شبیه به عواطف ما در هنگام شنیدن موسیقی فاخر یا در مواجهه با یک شاهکار ادبی، یا در مواجهه با اعمال مثال‌زدنی افرادی شجاع و الهام‌بخش چون گاندی یا مارتین لوتر کینگ …”

ویلیام اچ براگ(William H. Bragg)، فیزیکدان فقید بریتانیایی:“هدف انسان از دین می‌آید. اما قدرت انسان برای رسیدن به آن هدف، از علم می‌آید. گاهی مردم می‌پرسند که آیا دین و علم با هم مخالف نیستند؟ مثل این است که بپرسیم انگشت شست و سایر انگشتان دست من با یک‌دیگر مخالفند…”

استیون هاوکینگ(Stephen Hawking)، فیزیک‌دان فقید: “بین دین مبتنی بر حجیت و علم که مبتنی بر مشاهده و عقل است تفاوت اساسی وجود دارد. علم پیروز خواهد شد زیرا آن‌چه می‌گوید کار می‌کند و جواب می‌دهد. من معتقدم که جهان توسط قوانین علم اداره می‌شود. قوانین ممکن است از سوی خداوند مقرر شده باشد، اما خداوند برای شکستن قوانین دخالت نمی‌کند. وقتی به وسعت عظیم کیهان نگاه می‌کنید، و اینکه چقدر زندگی انسان در آن ناچیز و تصادفی است، وجود خدا بسیار نامحتمل به نظر می‌رسد…”